Hoe groot wordt het sleepnet van de Nederlandse inlichtingendiensten?

Als het aan het kabinet ligt krijgen de inlichtingendiensten AIVD en MIVD meer bevoegdheden. Er mogen meer soorten gegevens worden afgetapt, maar er moeten ook extra waarborgen komen. NU.nl onderzoekt wat dat inhoudt.

De geheime diensten in Nederland kunnen na een aanstaande wetswijziging in de toekomst veel meer telefoon- en internetverkeer aftappen, zo maakten ministers Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) en Jeanine Hennis (Defensie) vorige week vrijdag kenbaar in een brief aan de Kamer.

In 2002 kreeg de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv) ook een opfrisser, die de inlichtingendiensten meer mogelijheden moest geven om immer groeiende digitale communicatiekanalen in de gaten te houden.

De geheime diensten, die de nationale veiligheid moeten garanderen, richtten zich daarbij op internationale communicatie. Aan het begin van de eeuw verliep zulke communicatie vaak (deels) draadloos, bijvoorbeeld via satellieten.

In de wet werd dan ook vastgelegd dat alle ‘niet-kabelgebonden’ communicatie ongericht mocht worden verzameld door de inlichtingendiensten, terwijl dat bij communicatie over de kabel niet mocht. De inlichtingendiensten zouden later nog ernstig spijt krijgen van dat onderscheid tussen niet-kabelgebonden en wel kabelgebonden gegevens.

In de twaalf jaar na de totstandkoming van de Wiv, is steeds meer communicatie via kabels gaan verlopen, en werd het voor de diensten dus moeilijker om op grote schaal gegevens te verzamelen.

Macht

Eind 2013 besloot de speciaal opgerichte commissie-Dessens, die de werking van de Wiv uit 2002 moest beoordelen, dat het onderscheid tussen kabelgebonden en niet-kabelgebonden communicatie niet meer van deze tijd was.

Het kabinet peinsde lang over dit advies, maar stuurde uiteindelijk toch een brief aan de Tweede Kamer waarin ook Plasterk en Hennis pleiten voor een eind aan dit onderscheid.

In eerste instantie klinkt dat alsof de inlichtingendiensten simpelweg meer macht krijgen. De onthullingen van klokkenluider Edward Snowden over de haast grenzeloze massasurveillance van de Amerikaanse NSA liggen nog vers in het geheugen, dus dit is een onpopulair standpunt.

“Dit is een heel grote uitbreiding van de bevoegdheden van die diensten”, zegt Rejo Zenger van burgerrechtenbeweging Bits of Freedom dan ook.

Toch is nog onduidelijk hoe ver de nieuwe bevoegdheden zullen gaan. In ieder geval wordt een maximale bewaartermijn voor verzamelde gegevens in de wet opgenomen, al is de lengte van die termijn nog onbekend.

Toestemming

De AIVD en MIVD mogen door de wijziging dus ook meer soorten communicatie gaan doorzoeken, maar moeten wel toestemming vragen voordat ze dit doen.

Waar niet-kabelgebonden communicatie nu zomaar uit de ether mag worden geplukt, moet de verantwoordelijke minister (Plasterk voor de AIVD, Hennis voor de MIVD) onder de nieuwe Wiv akkoord gaan voordat zij “doelgericht relevante gegevens” proberen te onderscheppen.

Maar wat “doelgericht” dan precies betekent is nog onduidelijk. Voor de hand ligt in ieder geval dat de verzameling van kabelgebonden communicatie veel breder zal mogen plaatsvinden dan nu het geval is. Gerichte taps van internet- en telefoonverkeer zijn nu al toegestaan, dus daarvoor hoeft de wet niet te worden gewijzigd.

Het bericht Hoe groot wordt het sleepnet van de Nederlandse inlichtingendiensten? verscheen eerst op ManagementStyle.nl.

Hoe groot wordt het sleepnet van de Nederlandse inlichtingendiensten?eq design, websites webshops & internet marketing